Ponury świat, w którym dziecko możesz sprzedać za kilka nabojów
Metro 2033 to powieść niezwykle trudna – w wielu momentach wręcz nie do udźwignięcia dla wrażliwego czytelnika. Po wojnie atomowej życie na powierzchni stało się niemożliwe, a resztki ludzkości musiały zejść do podziemi. To właśnie tam, w mrocznych korytarzach moskiewskiego metra, toczy się historia Artema – głównego bohatera, któremu powierzono niezwykle ważną misję. Musi dostarczyć wiadomość do Polis, największego miasta w podziemiu. Od powodzenia tej wyprawy zależy los całej ludzkości.
Podczas lektury Glukhovsky często podkreśla, jak wielki wpływ na psychikę ma życie w ciemnościach. Człowiek, przemierzając niekończące się korytarze, zaczyna tracić zmysły – dopowiada sobie obrazy, by jakoś zracjonalizować to, co widzą oczy. Niektóre opisy były tak mroczne, że sam czułem strach przed kolejnymi stronami, nie wiedząc, czy to wyobraźnia bohatera płata figle, czy moja własna.
Na razie przeczytałem tylko pierwszą część książki i zagrałem w trzy gry osadzone w tym uniwersum. Zostałem z poczuciem smutku, żalu i melancholii.
Brutalny realizm metra
Najtrudniejsze emocje biorą się z tego, jak realistyczna i bezwzględna jest wizja świata przedstawiona przez autora. Mogłoby się wydawać, że skoro po wojnie atomowej przetrwało zaledwie kilkadziesiąt, może dwieście tysięcy ludzi, to będą się wspierać i trzymać razem. Nic bardziej mylnego. Metro to mozaika frakcji i stacji – każda jest jak osobne miasto-państwo.
Są zwykłe stacje, jak ta, z której pochodzi Artem – WOGN. Są też miejsca, których należy unikać: stacje faszystów, czerwone (komunistyczne), a także Polis – ostatni bastion uczonych i artystów. Niestety, te same uprzedzenia, które doprowadziły ludzkość do zagłady, wciąż trawią mieszkańców metra. Faszyści chcą stworzyć idealny porządek rasowy, komuniści widzą rozwiązanie tylko w swoim systemie, a zwykli ludzie – po prostu pragną przeżyć.
I to właśnie dramat zwyczajnych ludzi boli najbardziej. Wszechobecny głód, absurdalne ceny żywności i napojów, bezdomność, brak nadziei – to codzienność metra. Wielu ginie nie tylko z głodu, ale też przez promieniowanie i mutanty czyhające w ciemności.
Scena, która wstrząsa
Najbardziej brutalny moment książki utkwił mi w pamięci do dziś. Artem trafił na stację pełną straganów z jedzeniem i drobiazgami. Zauważył kobietę z dzieckiem, która nie miała pieniędzy nawet na najgorszy kawałek jedzenia. Chcąc jej pomóc, podszedł i zaoferował kilka nabojów – w metrze to podstawowa waluta. Kobieta spojrzała na niego i odpowiedziała:
– „Co ty sobie myślisz, że za pięć nabojów się zgodzę? Żeby własne dziecko?”
Artem znieruchomiał, nie rozumiejąc w pierwszej chwili, o czym mówi. Kobieta złagodniała i dodała:
– „No dobrze, dwadzieścia nabojów za pół godziny”.
A kiedy chłopak próbował odejść, krzyknęła jeszcze:
– „Sknera! Daj chociaż piętnaście!”.
Ta scena wstrząsnęła mną do głębi. Poczułem gniew i obrzydzenie – jak matka mogła próbować sprzedać własne dziecko obcemu mężczyźnie? Ale zaraz potem przyszła refleksja: myślę jak człowiek syty, cywilizowany, mający dom, wodę, jedzenie. W metrze nie ma tego komfortu. Tam każda chwila to walka o życie – i o przeżycie dziecka.
Dlaczego warto przeczytać Metro 2033
Nie wiem jeszcze, jak kończy się historia Artema – nie chcę zdradzać więcej szczegółów, bo Metro 2033 Dmitrija Glukhovskiego to lektura, którą naprawdę warto odkryć samemu. To książka trudna, wychodząca poza strefę komfortu, ale właśnie dzięki temu tak mocno trafia do czytelnika.
A dziś, w czasach pełnych napięć i wojen, jej przesłanie uderza jeszcze mocniej. To nie tylko opowieść science fiction – to lustro, w którym możemy zobaczyć samych siebie i nasze lęki.
Autor: Andrzej Sobota