Tekst: Kamilla Hajruddinowa
Korekta: AS
Odwiedzając muzeum i oglądając piękne obrazy nie zastanawialiście się kiedyś, co te wszystkie przedmioty przedstawione na płótnie mogą oznaczać? Tradycyjne martwe natury są pełne ukrytej symboliki - za pomocą przedstawienia przedmiotu można ukryć inne, głębsze znaczenie. Niezależnie od okresu, martwa natura nadal pozostaje jednym z najpopularniejszych gatunków, który przyciąga uwagę zarówno widza, jak i krytyków. Przyjrzyjmy się więc niektórym obiektom, które są powszechnie spotykane w martwych naturach w całej historii i co one symbolizują.
1. Muszle.
Oprócz kojarzenia się z kobiecością muszle mogą również symbolizować narodziny i szczęście. W chrześcijaństwie muszle symbolizują również chrzest i zmartwychwstanie. Muszle, muszelki są szczególnie kojarzone ze świętym Jakubem, jednym z dwunastu apostołów, ale też pojęciem pielgrzymki. Podobnie jak inne muszle, symbolizują narodziny i płodność. Perły są symbolem czystości i doskonałości. Ukryta pomiędzy muszlami ostryg, perła reprezentuje ukrytą wiedzę i świadomość.
Martwa natura Clary Peters z ostrygami i muszelkami na pierwszym planie jest jedną z wielu istniejących XVII-wiecznych kompozycji bankietowych. Widzowie takich zdjęć mogli jednocześnie cieszyć się wyrafinowaniem uczty i zastanawiać się nad przesłaniami moralnymi lub religijnymi, które symbolizuje każda pozycja menu.
2. Owady.
Owady są często wkomponowane w martwe natury z kwiatami i jedzeniem, w tym obrazy vanitas. Jako grupa, owady symbolizują chciwość lub rozkład, ale niektóre typy owadów mają swoje własne skojarzenia. Motyle symbolizują przemianę, a w chrześcijaństwie wręcz zmartwychwstanie. Ważki są przeciwieństwem motyla, symbolizują życie i śmierć; często przedstawiane są jako polujące na mniejsze owady. W okresie wczesnego renesansu ślimaki kojarzono z niepokalanym poczęciem dziewicy Marii, ponieważ uważano, że ślimaki rozmnażają się bezpłciowo.
Każdy owad zwraca uwagę na zbliżające się gnicie owoców i kwiatów, które w wyniku inwazji są już w pełnym rozkwicie. Nieuchronność rozkładu i śmierci dodatkowo podkreśla przewrócony kosz i złowieszczo unosząca się nad sceną ważka.
3. Metale szlachetne.
Włączenie metali szlachetnych do martwych natur może pokazać umiejętności artysty w dokładnym przedstawianiu błyszczących powierzchni lub prezentowaniu kolekcji drogich przedmiotów patrona. W martwej naturze vanitas złota i srebrna biżuteria może zaostrzyć napięcie między materializmem a moralnością. W kontekście religijnym złoto może wskazywać, że coś jest cenne, święte lub trwałe. Podobnie jak lustro, srebro może odbijać duszę człowieka, z całym bagażem jego pozytywnych lub negatywnych cech. Przedmioty ze złota i srebra w martwej naturze mogą również mieć znaczenie patriotyczne, reprezentując cechy ojczyzny danej osoby lub prezentując jej doświadczenie kulturowe w handlu międzynarodowym i podróżach.
Za przykład posłuży mi późnobarokowa martwa natura ze srebrem autorstwa Alexandre-François Deport to bogato szczegółowa kompozycja luksusowych przedmiotów, które należały do właściciela obrazu. Deportacja była często zlecana przez arystokrację królewską i elitę w celu namalowania dekoracyjnych martwych natur z ich ogromnych kolekcji przedmiotów, podkreślających bogactwo patronów i wyraźnie francuski gust.
4. Kwiaty.
Piękny bukiet kwiatów w pełnym rozkwicie może oznaczać życie, wiarę, wzrost i siłę. Z drugiej strony więdnące kwiaty służą jako ponure przypomnienie, że życie, bogactwo i piękno są kruche. Konkretne kwiaty mają również bardziej specyficzne znaczenie. Na przykład trująca psianka symbolizuje niebezpieczeństwo lub oszustwo, stokrotki niewinność, maki sen lub śmierć, a czerwona róża może oznaczać miłość i uwodzenie. W kontekście chrześcijaństwa czerwona róża symbolizuje odkupieńczą krew przelaną przez Jezusa Chrystusa, podczas gdy biała lilia kojarzy się z czystością i niepokalanym poczęciem Najświętszej Maryi Panny.
Wybitna holenderska malarka martwej natury ze złotego wieku, Rachelle Ruysch celowo namalowała kombinacje kwiatów, które w rzeczywistości nie mogły kwitnąć o tej samej porze roku. Dzieje się tak, ponieważ każdy bukiet Rachelle został starannie zaprojektowany, aby ujawnić szeroki zakres wiedzy, niezależnie od tego, czy jest przekazywana w określonych rodzajach kwiatów, czy w ich stanie kwitnienia.
Więc następnym razem, jak odwiedzicie galerię sztuki czy muzeum, szukajcie tych symbolicznych znaczeń i zastanówcie się, czy kompozycja nie składa się ponad jakiś inny, ciekawszy sens.
